Każdego roku 1 stycznia ogłaszana jest lista autorów, których dzieła przechodzą do domeny publicznej. W 2021 wykaz liczy 1333 nazwiska, wśród nich z pewnością do najsłynniejszych należy George Orwell (1903-1950).
Co w praktyce oznacza przejście utworu do domeny publicznej? Możliwe staje się swobodne korzystanie z niego, w tym w również w celach komercyjnych. W 2021 roku możemy wydać we własnym wydawnictwie „Rok 1984”, dokonać tłumaczenia dzieł Orwell’a niedostępnych do tej pory w języku polskim lub wystawić na ich podstawie sztukę teatralną – bez konieczności uzyskiwania zgody spadkobierców Eric’a Arthur’a Blair’a (tak oficjalnie nazywał się George Orwell). Korzystanie z utworu z domeny publicznej nie wiąże się również z koniecznością wypłacania im wynagrodzenia. Fakt, że autorskie prawa majątkowe wygasły nie zwalnia nas jednak z obowiązku poszanowania autorskich praw osobistych, przede wszystkim prawa do autorstwa i prawa do oznaczania utworu zgodnie z wolą oryginalnego twórcy. Z tych względów np. na każdym kolejnym wydaniu „Folwarku zwierzęcego” powinien widnieć pseudonim George Orwell.
Obliczając moment przejścia dzieł do domeny publicznej (wygaśnięcia autorskich praw majątkowych do utworu) należy odnieść się do przepisów ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. Zgodnie z art. 36 pr.aut. z zastrzeżeniem wyjątków przewidzianych w ustawie, autorskie prawa majątkowe gasną z upływem lat siedemdziesięciu:
1) od śmierci twórcy, a do utworów współautorskich – od śmierci współtwórcy, który przeżył pozostałych;
2) w odniesieniu do utworu, którego twórca nie jest znany – od daty pierwszego rozpowszechnienia, chyba że pseudonim nie pozostawia wątpliwości co do tożsamości autora lub jeżeli autor ujawnił swoją tożsamość;
3) w odniesieniu do utworu, do którego autorskie prawa majątkowe przysługują z mocy ustawy innej osobie niż twórca – od daty rozpowszechnienia utworu, a gdy utwór nie został rozpowszechniony – od daty jego ustalenia;
4) w odniesieniu do utworu audiowizualnego – od śmierci najpóźniej zmarłej z wymienionych osób: głównego reżysera, autora scenariusza, autora dialogów, kompozytora muzyki skomponowanej do utworu audiowizualnego;
5) w odniesieniu do utworu słowno-muzycznego, jeżeli utwór słowny i utwór muzyczny zostały stworzone specjalnie dla danego utworu słowno- -muzycznego – od śmierci później zmarłej z wymienionych osób: autora utworu słownego albo kompozytora utworu muzycznego.
Jeżeli bieg terminu wygaśnięcia autorskich praw majątkowych rozpoczyna się od rozpowszechnienia utworu, a utwór rozpowszechniono w częściach, odcinkach, fragmentach lub wkładkach, to zgodnie z art. 37 pr.aut, bieg terminu liczy się oddzielnie od daty rozpowszechnienia każdej z wymienionych części.
W praktyce ustalenie listy twórców, których dzieła wchodzą do domeny publicznej nie jest wcale proste. Nierzadko trudności wiążą się z ustaleniem faktycznego autora, daty jego śmierci, daty rozpowszechnienia dzieła, wątpliwości pojawiają się także w kontekście samego sposobu obliczania terminu 70 lat obowiązywania autorskich praw majątkowych. W świetle art. 39 pr.aut. – czas trwania autorskich praw majątkowych liczy się bowiem w latach pełnych następujących po roku, w którym nastąpiło zdarzenie, od którego zaczyna się bieg terminów określonych w art. 36 i art. 37 pr.aut. Z pewnością pomocne w tym zakresie mogą okazać się listy publikowane przez instytucje propagujące wolny dostęp do zasobów kultury, promujące korzystanie z domeny publicznej, do których można zaliczyć m.in. Koalicję Otwartej Edukacji. Na ich stronie można znaleźć pełen wykaz autorów, którzy zmarli w 1950 roku.